Υπόθεση 349, η εξέγερση εναντίον της Pepsi στις Φιλιππίνες

το λάθος και ο εμπαιγμός της πολυεθνικής που προκάλεσε εξέγερση και κρίση στις σχέσεις των Φιλιππίνων με τις ΗΠΑ και τον θάνατο 5 ανθρώπων

Το 1984, η βεντέτα ανάμεσα στις δύο πολυεθνικές των αναψυκτικών, Coca Cola και Pepsi Cola, είχε κορυφωθεί. Η τοποθέτηση του 38χρονου στελέχους της PepsiCo Inc, Κρίστοφερ Σίνκλερ, στη θέση του CEO έδωσε νέα διάσταση στον ανταγωνισμό.

Number Fever, τώρα και στις Φιλιππίνες 

Ο Σίνκλερ αποφάσισε να εισάγει στην αγορά των Φιλιππίνων μια πετυχημένη τακτική που είχε εφαρμοστεί ήδη σε ΗΠΑ, Γουατεμάλα, Μεξικό, Χιλή και Αργεντινή, να διοργανώσει μια λοταρία με χρηματικό έπαθλο.

Το σχέδιό του ήταν απλό: Στο κάτω μέρος των καπακιών των μπουκαλιών των προϊόντων της PepsiCo (Pepsi Cola, 7-Up, Mirinda και Mountain Dew) θα αναγραφόταν ένας αριθμός και η εταιρία θα ανακοίνωνε τους αριθμούς που θα κέρδιζαν (καθημερινά δύο σε όλη τη χώρα θα κέρδιζαν τα Μεγάλα Βραβεία και κάποιες δεκάδες τα μικρότερα).

Τα νικητήρια νούμερα θα ήταν από πριν κατατεθειμένα επίσημα στις αρχές και καλά φυλαγμένα σε ειδικό θησαυροφυλάκιο. Τα βραβεία-έπαθλα θα ήταν χρηματικά ποσά, που κυμαίνονταν από 100 (4 $) έως και 1 εκατομμύριο πέσος (40.000 $).

Αν λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι ο μέσος μισθός στις Φιλιππίνες ήταν 2.500 πέσος (100 $), θα καταλάβουμε την αξία των επάθλων, πόσο μάλλον του Μεγάλου Βραβείου, που εξασφάλιζε δια βίου τους νικητές. Η λοταρία ονομάστηκε ‘Number Fever’ (‘Έξαψη του αριθμού’).

Η επιτυχία του εγχειρήματος ήταν αστραπιαία: Οι πωλήσεις της PepsiCo εκτοξεύτηκαν στα 14 εκ. $ από 10 εκ., ενώ το μερίδιο της εταιρίας στην αγορά έφτασε το 24,9% από 19,4%.

Η επιτυχία ήταν τέτοια που η PepsiCo ζήτησε και της έγινε δεκτό, να παραταθεί η λοταρία για 5 εβδομάδες. Ο πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος της Coca Cola, Χεσούς Σελντράν, εκδήλωσε δημόσια την απογοήτευσή του.

Η ανακοίνωση των τυχερών αριθμών έγινε γρήγορα το top γεγονός στις Φιλιππίνες. Κάθε βράδι, οι άνθρωποι συνωστίζονταν στις τηλεοράσεις για να δουν αν ήταν οι τυχεροί των δύο Μεγάλων Βραβείων και των μικρότερων.

800.000 Μεγάλα Βραβεία σε 1 μέρα!

Το βράδι της 25^ης Μάη του 1992, όπως κάθε βράδι, ανακοινώθηκαν τα τυχερά νούμερα από το δελτίο ειδήσεων του Channel 2. Το Μεγάλο Βραβείο των 40.000$ θα κέρδιζαν οι κάτοχοι του αριθμού 349.

Φωνές αγαλλίασης και κραυγές συγκίνησης ακούστηκαν σε κάποια γειτονιά της Μανίλα. Το ίδιο και στην διπλανή, όπως και στην κάθε γειτονιά της χώρας…. Τι είχε συμβεί; Από λάθος της εταιρίας διεξαγωγής της λοταρίας, το νούμερο 349 είχε γραφτεί όχι μόνο σε δύο μπουκάλια σε όλη τη χώρα αλλά σε 800.000!

Η εταιρία κατάλαβε το λάθος της, όταν εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκε στα προκαθορισμένα σημεία εξαργύρωσης των καπακιών, όμως ήταν πια αργά.

Η PepsiCo δεν ήταν διατεθειμένη να δώσει 12 δις $ για να εξαργυρώσει τους 800.000 νικητές του Μεγάλου Βραβείου, έτσι προσπάθησε να διορθώσει το λάθος της, κάνοντας όμως την κατάσταση πολύ χειρότερη: Την επόμενη μέρα το πρωί ανακοίνωσε πως τελικά, ο νικητήριος αριθμός της προηγούμενης βραδιάς για το Μεγάλο Βραβείο ήταν το 134.

Στη συνέχεια, η PepsiCo άλλαξε ξανά γνώμη και παραδέχτηκε ότι όντως είχε ανακοινωθεί το 349 και πως είχε συμβεί τεχνικό λάθος, προσφέροντας 500 πέσος (20$) αποζημίωση στους 800.000 νικητές του Μεγάλου Βραβείου.

Κάποιοι πήραν τα χρήματα, η συντριπτική πλειοψηφία όμως των νικητών οργίστηκε από τον εμπαιγμό της πολυεθνικής και κυρίως, από τη διάψευση της πραγματοποίησης του πιο τρελού τους ονείρου.

Διαδηλώσεις, επεισόδια, πυρπολήσεις και 5 νεκροί

Ξεκίνησαν μαζικές διαδηλώσεις, μετατρέποντας το θέμα σε επίκεντρο πολιτικής αντιπαράθεσης. Ο μόλις πριν λίγες μέρες εκλεγμένος πρόεδρος, Φιντέλ Ράμος, αντιμετώπισε έντονες επικρίσεις για την ανοχή που επιδείκνυε απέναντι στην αμερικάνικη πολυεθνική.

Στελέχη της εταιρίας άρχισαν να δέχονται απειλητικά τηλεφωνήματα και πολλοί φυγαδεύτηκαν στις ΗΠΑ. Σε όλη τη χώρα ξεφύτρωναν οργανώσεις πολιτών που κατέφευγαν στη δικαιοσύνη (United 349, Solid 349, Coalition 349, Ugnayan 349 κ.α.), ενώ εμφανίστηκαν απατεώνες που μοίραζαν υποσχέσεις για δήθεν σίγουρη καταβολή όλου του ποσού του Μεγάλου Βραβείου, αποσπώντας από τα θύματά τους τεράστια ποσά.

Οι αντιδράσεις γρήγορά πήραν βίαιο χαρακτήρα, με την εξέγερση να κορυφώνεται στην πόλη Κεζόν, όπου βρίσκεται το εργοστάσιο παρασκευής προϊόντων της PepsiCo. Καταγράφηκαν περιπτώσεις ακόμα και αστυνομικών που συμμετείχαν στα επεισόδια.

Φορτηγά αναποδογυρίστηκαν και πυρπολήθηκαν, αυτοσχέδιες βόμβες εκτοξεύτηκαν και προκάλεσαν εκατοντάδες τραυματισμούς αλλά και 5 νεκρούς! Ανάμεσά τους, η δασκάλα Ανισέτα Ροζάριο και ένα πεντάχρονο κορίτσι που έτυχε να περνούν από το σημείο.

Η συνάντηση του Σίνκλερ με τον ίδιο τον πρόεδρο Ράμος προκειμένου να βρεθεί λύση στο χάος, δεν απέδωσε καρπούς. Οι ταραχές επεκτάθηκαν ακόμα και στο προεδρικό μέγαρο Μαλακανιάν της Μανίλα, κατά τη διάρκεια της επίσημης επίσκεψης του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, το Νοέμβρη του 1994.

Προβοκάτσιες, ο “βρώμικος” ανταγωνισμός, οι δίκες και το οριστικό κλείσιμο της ‘Υπόθεσης 349’

Ο Ροντέλιο Φορμέντο, εργάτης σε εργοστάσιο παραγωγής ενδυμάτων, συνελήφθη ως μέλος μιας τριμελούς σπείρας (οι επονομαζόμενοι ‘Three Kings’) που πρωταγωνίστησαν στα επεισόδια.

Ο Φορμέντο αποκάλυψε πως λειτουργούσε κατ΄ εντολή της εταιρίας, προκειμένου να δυσφημιστούν οι διαμαρτυρίες και πως είχε συμφωνηθεί να μοιραστεί με τους άλλους δύο κακοποιούς ένα σεβαστό ποσό ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες τους. Τα λεγόμενά του επιβεβαίωσε μάλιστα υπάλληλος εταιρίας security της PepsiCo.

Η πολυεθνική αρνήθηκε τις κατηγορίες ενώ η γερουσιαστής και μετέπειτα πρόεδρος των Φιλιππίνων, Μαρία Μακαπαγκάλ Αρρόγιο δήλωσε ότι οι ανταγωνιστές της PepsiCo δημιούργησαν όλο αυτό το χάος, προκειμένου να πάρουν πίσω το χαμένο τους μερίδιο από την αγορά…

Πέρασαν αρκετές βδομάδες προκειμένου να εκτονωθεί η κατάσταση. Η συνέχεια δόθηκε στις δικαστικές αίθουσες, όπου συνολικά κατατέθηκαν 689 μηνύσεις κατά της εταιρίας. Οι δικαστικές αποφάσεις του 1996 υποχρέωσαν την αμερικανική πολυεθνική να καταβάλει ως αποζημίωση σε όλους τους νικητές της μοιραίας λοταρίας το ποσό των 10.000 (400$).

Τόσο η PepsiCo όσο και οι μηνυτές άσκησαν έφεση και οι δίκες συνεχίστηκαν για πολλά ακόμα χρόνια. Το οριστικό τέλος στην υπόθεση μπήκε το 2006, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των Φιλιππίνων αποφάσισε πως η εταιρία δεν είχε καμία περαιτέρω υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης.