Ο Καρλ Χάινριχ Μαρξ γεννήθηκε στις 5 Μάη του 1818, στην πόλη Τριρ της Ρηνανίας. Η καταγωγή του ήταν εβραϊκή, ο πατέρας του, Χίρσελ, ήταν δικηγόρος και στη συνέχεια δικαστικός. Η μητέρα του, Εριέττα Πρέσμπουργκ, καταγόταν από εβραϊκή οικογένεια της Ολλανδίας. Ο Καρλ είχε 3 αδερφές, την Σόφι, την Εμίλια και τη Λουίζ.                                    

Ο “Μαύρος”, όπως ήταν το παρατσούκλι του Μαρξ λόγω του μαύρου χρώματος του δέρματός του, τελείωσε το λύκειο τον Σεπτέμβρη του 1835. Την άνοιξη που ακολούθησε, ξεκίνησε τη φοίτησή του στο πανεπιστήμιο της Βόννης, με αντικείμενο τη σχολή του δικαίου.

Μετά από ένα ανέμελο πρώτο φοιτητικό έτος, κατά το οποίο έζησε μια μάλλον ξέφρενη ζωή, ξοδεύοντας πολύ περισσότερα χρήματα από αυτά που προέβλεπε ο οικογενειακός προϋπολογισμός,αρραβωνιάστηκε την κόρη του Λούντβιχ φον Βεστφάλεν, ενός γόνου αριστοκρατικής οικογένειας, Τζένη.

Ο γάμος πραγματοποιήθηκε στις 12 Ιουνίου 1843 στο Κρόϊτσναχ. Απέκτησαν 6 παιδιά, την Τζένη (1844), τη Λάουρα και τον Έντγκαρ (1847), τον Γκουίντο (1949), την Φρανσίσκα (1951) και την Ελεανόρ (1955). Οι δύο γιοι του, Γκουίντο και Έντγκαρ, πέθαναν νωρίς (1,5 και  8 χρονών αντίστοιχα), ενώ η Φρανσίσκα έζησε λίγους μήνες.

                                     η επίδραση του Χέγκελ

Η ροπή του προς τη φιλοσοφία τον οδήγησε στη μελέτη του Χέγκελ, του φιλόσοφου που παρότι πολιτικά παρέμεινε συντηρητικός, πρώτος μίλησε για διαλεκτική, εισάγοντας την έννοια του ‘μη είναι’ δίπλα σε εκείνη του ‘είναι’ και ισχυριζόμενος ότι από την πάλη αυτών των δύο γεννιέται το ‘γίγνεσθαι’. Ο Μαρξ επηρεάστηκε βαθιά από τον Χέγκελ, παρότι αργότερα έλεγε γι αυτόν: «Στο Χέγκελ η διαλεκτική βρί­σκεται με το κεφάλι κάτω. Χρειάζεται να την αναποδογυ­ρίσουμε και να τη στηρίξουμε στα πόδια της για να απο­καλύψουμε τον ορθολογικό πυρήνα μέσα στο μυστικιστι­κό περίβλημα». Ο εγελιανός φιλόσοφος που έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιδεολογίας του Μαρξ ήταν ο Μπρούνο Μπάουερ, υφηγητής του Πανεπιστημίου της Βόννης.

                   εφημερίδα του Ρήνου και γαλλογερμανικά χρονικά

Όσο έμενε στη Γερμανία, ο Μαρξ ασχολήθηκε με την κυκλοφορία της ‘Εφημερίδας του Ρήνου’, μιας εφημερίδας που ξεκίνησε να κυκλοφορεί στις αρχές του 1842 και προπαγάνδιζε τις αντιπολιτευόμενες στην πρωσική μοναρχία ιδέες. Ανέλαβε μάλιστα τη διεύθυνση της εφημερίδας, το φθινόπωρο του 1842. Στα τέλη του Φλεβάρη του 1844, ο Μαρξ μετακόμισε στο Παρίσι, όπου πάλι σε συνεργασία με τον Ρούγκε, εξέδωσε τα ‘Γαλλογερμανικά χρονικά’. Εκεί γνωρίστηκε με τον Φρειδερίκο Ένγκελς, η γνωριμία τους ήταν καταλυτική και για τους δύο. Συνδέθηκαν με πολύ στενή φιλία, την οποία αποτύπωσαν δημιουργικά στην υπόλοιπη ζωή τους. Επιπλέον, ο Ένγκελς έσωσε από οικονομική κατάρρευση αρκετές φορές τον φίλο του, παρότι και ο ίδιος δεν διέθετε πάντα οικονομική ευρωστία, λόγω της “αποστασίας” του από τις οικογενειακές επιχειρήσεις.

                                             σύγκρουση με Προυντόν

Η βαθιά μελέτη των αρχών πολιτικής οικονομίας, οδήγησε τον Μαρξ στην ιδεολογική και θεωρητική σύγκρουση με τον Προυντόν, με τον οποίο είχε συνεργαστεί αρκετά στο παρελθόν στην εφημερίδα ‘Vorwarts’ (Εμπρός) και μάλιστα τον είχε εγκωμιάσει όσο κανένας άλλος, όταν εκείνος ξεκινούσε τη δραστηριοποίησή του, αν και οι σχέσεις τους είχαν διαταραχτεί. Ο τελευταίος, είχε εκδώσει ένα βιβλίο με τίτλο ‘Το σύστημα των οικονομικών αντιφάσεων – Η φιλοσοφία της αθλιότητας’, στο οποίο δεν ξέκοβε επαρκώς –κατά τη γνώμη του Μαρξ- με τους ουτοπιστές σοσιαλιστές και διαφωνούσε με την ιδέα της επανάστασης.

Η απάντηση του Μαρξ ήταν το μνημειώδες έργο του ‘Η αθλιότητα της φιλοσοφίας’, που αποτέλεσε ένα συνδυασμό οικονομικής θεωρίας με τις αρχές του ιστορικού υλισμού.

               Λίγκα των Κομμουνιστών και Κομμουνιστικό Μανιφέστο

Συνδέθηκε με επαναστατικά δίκτυα που δρούσαν στην Ευρώπη, παρευρισκόμενος μάλιστα στο συνέδριο της ‘Λίγκας των Δικαίων’ στο Λονδίνο, τον Ιούνιο του 1847. Υπό την αποφασιστική επιρροή του, η μυστική αυτή εταιρία μετονομάστηκε σε ‘Λίγκα των Κομμουνιστών’, αλλάζοντας μάλιστα το κεντρικό της σύνθημα, από ‘Όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια’ σε ‘Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!’. Η Λίγκα του ανέθεσε τη συγγραφή ενός δημόσιου μανιφέστου, το οποίο θα αποτελούσε το επίσημο δόγμα της. Μετά από πολύμηνες καθυστερήσεις, γεννήθηκε το ‘Κομμουνιστικό Μανιφέστο’, ένα ντοκουμέντο της παγκόσμιας ιστορίας που μέχρι και σήμερα συγκλονίζει με την σαφήνεια, την καθαρότητα και τον ριζοσπαστισμό που το διαπνέει.    

                         

Κατά τη διαμονή του στη Ρηνανία, ο Μαρξ δημοσίευε τις απόψεις του, κυρίως μέσα από τη ‘Νέα Εφημερίδα του Ρήνου’, της οποίας ήταν αρχισυντάκτης, με μέλη της συντακτικής επιτροπής τον Έγκελς, τον Ντρόνκε, τον Βιρθ και τον Βολφ. Από το καλοκαίρι του 1848, ανέπτυξε στενή σχέση με τον Φερδινάνδο Λασάλ, πρώην εγελιανό και νυν επαναστάτη κομμουνιστή. Μετά την κυκλοφορία του 4^ου τεύχους της, τον Απρίλιο του 1850, η ‘Νέα Εφημερίδα του Ρήνου’ σταμάτησε την κανονική κυκλοφορία της, λόγω των ριζοσπαστικών απόψεων που δημοσίευε. Μάλιστα οι αρχές της Κολωνίας απαίτησαν την απέλαση του Μαρξ.

Όταν ο δημοσιογράφος Βεϋντεμέγιερ, αποφάσισε να εκδώσει στη Νέα Υόρκη το περιοδικό Ἐπανάσταση’, κάλεσε τον Μαρξ να του στείλει άρθρα με φλέγοντα θέματα της εποχής. Ο Μαρξ απάντησε, στέλνοντάς του μια μελέτη που μετατράπηκε σε βιβλίο με τον τίτλο ‘18^η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη’.

                               Φτώχεια και οικογενειακά δράματα

Στα τέλη του 1850 πέθανε ο ούτε δύο ετών γιος του, Γκουίντο και το Πάσχα του 1852, η λίγων μηνών κορούλα του, Φρανσίσκα, από βαριά βρογχίτιδα. Η Τζένη φον Βεστφάλεν ανέφερε στο ημερολόγιό της: «Ο θάνατος του παιδιού συνέβη στη διάρκεια της πιο σκληρής φτώχειας στη ζωή μας (…) Έτρεξα τότε σε ένα Γάλλο πρόσφυγα που κατοικούσε κοντά μας, μου έδωσε δύο λίρες στερλίνες, μ’ αυτά τα χρήματα πληρώσαμε το μικρό φέρετρο στο οποίο κοιμάται τώρα ήσυχο το άμοιρο παιδί μου». Τον Γενάρη του 1855, η γέννηση της Ελεανόρ έφερε χαρά στην οικογένεια Μαρξ που όμως κράτησε λίγο, μιας και ο μικρός Έντγκαρ πέθανε σε ηλικία μόλις 8 χρονών, δημιουργώντας νέο ψυχικό κλονισμό στην αγαπημένη του Τζένη.

         η γέννηση της Διεθνούς των Εργατών (1^ης Διεθνούς) – το Κεφάλαιο

Στις 28 Σεπτεμβρίου του 1864, στο Λονδίνο, ιδρύθηκε η Διεθνής Ένωση των Εργατών, γνωστή και ως Διεθνής (1^η). Ο Μαρξ έπαιξε καθοδηγητικό ρόλο, η συνύπαρξη όμως με τους αναρχικούς και τον Μπακούνιν αποδείχτηκε δύσκολη εξαρχής. Το 1866 ξεκίνησε την συγγραφή του έργου του ‘Το Κεφάλαιο’ που έγινε η μεγαλύτερη παρακαταθήκη του και αποτελεί βασικό εργαλείο των οικονομολόγων ακόμα και σήμερα, όποια κι αν είναι η ιδεολογική αφετηρία τους.

Ακολούθησαν ευτυχισμένες οικογενειακές στιγμές, με αποκορύφωμα το γάμο της δεύτερης κόρης του, Λάουρας, με τον Πολ Λαφάργκ, τον μετέπειτα επαναστάτη και συγγραφέα, που ξεκίνησε να επισκέπτεται τον Μαρξ για πολιτικούς λόγους αλλά σύντομα έστρεψε το ενδιαφέρον του στη Λάουρα.

                             Παρισινή Κομμούνα και διάσπαση Διεθνούς

Η Διεθνής έδειχνε να πορεύεται με σταθερά βήματα για μερικά χρόνια, όμως μετά το 1870 ξεκίνησε η φθορά της. Το 1871, πραγματοποιήθηκε η πρώτη προλεταριακή επανάσταση, η Παρισινή Κομμούνα. Μετά τη σφαγή των κομμουνάρων από τα στρατεύματα του Θιέρσου και με αφορμή τα γεγονότα, ο Μάρξ ολοκλήρωσε το έργο του ‘Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία’.

Οι συνέπειες της συντριβής της Κομμούνας έπεσαν βαριές και πάνω στην Διεθνή. Ακολούθησε η διάσπαση, με το σύνολο του αστικού τύπου να πανηγυρίζει για τις εξελίξεις. Κατά τη διάρκεια του Γενικού Συμβουλίου της Χάγης, τον Σεπτέμβρη του 1872, οι Μαρξ και Ένγκελς, πρότειναν την μεταφορά της έδρας της Διεθνούς στη Νέα Υόρκη. Στην πραγματικότητα, αυτό ήταν το τέλος της.

                         Καρλ και Τζένη: μαζί στη ζωή και στον θάνατο

Στις 2 Δεκέμβρη του 1881, η Τζένη φον Βεστφάλεν πέθανε από καρκίνο. Τη μέρα του θανάτου της, ο Ένγκελς ανέφερε ότι ο “Μαύρος” πέθανε κι αυτός. Στους δεκαπέντε μήνες που μεσολάβησαν μέχρι τον θάνατό του, στις 14 Μαρτίου του 1883, ο Μαρξ ήταν άρρωστος, συγκλονισμένος κι από τον θάνατο της μεγάλης του κόρης, Τζένης, από καρκίνο στους πνεύμονες. Πέθανε, χωρίς να φαντάζεται τον αντίκτυπο που θα είχε το έργο του, τα επόμενα χρόνια.

Στον επικήδειο λόγο του, ο Ένγκελς είπε ανάμεσα στα άλλα: «Ο Μαρξ ήταν ο πιο μισητός και πιο συκοφαντημένος άνθρωπος της εποχής του. (…) Και πέθανε, τιμημένος, αγαπημένος και κλάφτηκε από εκατομμύρια επαναστάτες συντρόφους, από τα ορυχεία της Σιβηρίας μέχρι την Καλιφόρνια. Και τολμώ να πω: ίσως ο Μαρξ είχε πολλούς αντιπάλους, αλλά δεν είχε ούτε έναν προσωπικό εχθρό. Το όνομα και το έργο του θα ζουν, διαβαίνοντας τους αιώνες!»